Ο Μαέστρος του Νου
ένα πρόγραμμα εξάσκησης των επιτελικών λειτουργιών,
ιδανικό για παιδιά με ελλειμματική προσοχή και υπερκινητικότητα αλλά και για όλα τα παιδιά που θέλουν να εξασκούν το μυαλό τους Αλλιώς!
Τι είναι οι επιτελικές λειτουργίες;
Αν το μυαλό μας ήταν...
- αεροδρόμιο, αυτές θα ήταν σίγουρα ο ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας!
- εταιρεία, αυτές θα ήταν σίγουρα ο διευθύνων σύμβουλος!
- ορχήστρα, αυτές θα ήταν σίγουρα ο μαέστρος!
Έχετε σκεφτεί πόσο σημαντική είναι για τη ζωή μας η ικανότητα να συγκρατούμε πληροφορίες ενώ τις επεξεργαζόμαστε, να προσαρμοζόμαστε σε νέα δεδομένα και να αλλάζουμε τον τρόπο της δράσης μας αλλά όχι τον στόχο μας ή να καταφέρνουμε να ελέγχουμε την παρόρμησή μας και να σκεφτόμαστε πριν μιλήσουμε ή πράξουμε;
Νομίζετε ότι γεννιόμαστε μ’ αυτές ή ότι με τον καιρό και καθώς μεγαλώνουμε απλώς τις αποκτάμε; Δυστυχώς όχι. Δεν γεννιόμαστε μ’ αυτές αλλά γεννιόμαστε με τη δυνατότητα να τις αναπτύξουμε. Και δεν τις αποκτάμε με την πάροδο του χρόνου αλλά μέσα από συγκεκριμένα βιώματα και εμπειρίες.
Οι επιτελικές λειτουργίες λοιπόν «επιτρέπουν σε ένα άτομο να αντιλαμβάνεται ερεθίσματα από το περιβάλλον του, να προσαρμόζεται και να ανταποκρίνεται, να αλλάζει με ευελιξία την κατεύθυνσή του, να θέτει μελλοντικούς στόχους, να εξετάζει τις συνέπειες και να ανταποκρίνεται μ’ έναν ολοκληρωμένο ή λογικό τρόπο». (Baron, 2004)
Η ανάπτυξη των επιτελικών λειτουργιών είναι ένα από τα σημαντικότερα και τα απαιτητικότερα έργα της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Οι επιτελικές λειτουργίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μάθηση και την ανάπτυξη των παιδιών, αφού αναλαμβάνουν την οργάνωση, τον συντονισμό αλλά και την εκτέλεσή των γνωστικών έργων στα οποία εμπλεκόμαστε. Προβλέπουν με μεγάλη ακρίβεια την ακαδημαϊκή πορεία ενός παιδιού, ενώ επηρεάζουν πολλές πτυχές της καθημερινότητάς του.
Αν το μυαλό μας ήταν...
Ας δούμε όμως ποιες είναι οι κυριότερες επιτελικές λειτουργίες και τι ακριβώς κάνουν:
• Η Μνήμη Εργασίας, δηλαδή η ικανότητα να συγκρατούμε και να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες για μικρά χρονικά διαστήματα. Για παράδειγμα:
Συμβάλλει στην αναγνωστική κατανόηση, καθώς δίνει τη δυνατότητα όχι μόνο να θυμόμαστε αλλά και να συνδέουμε τις πληροφορίες, καθώς προχωράμε από τη μία παράγραφο στην άλλη.
Είναι απαραίτητη στην επίλυση μαθηματικών πράξεων ή προβλημάτων, καθώς μας επιτρέπει να θυμόμαστε τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε ενώ ταυτόχρονα λύνουμε την πράξη.
Μας βοηθάει να ακολουθούμε μια σειρά οδηγιών χωρίς υπενθύμιση, στην τάξη (βγάλτε το τετράδιο εργασιών, ανοίξτε στη σελίδα 37, λύστε την άσκηση 3 και γράψτε την απάντηση στο κόκκινο τετράδιο) ή στην παρέα (όταν παίζουμε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι πρέπει να θυμόμαστε τους κανόνες, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσουμε μια στρατηγική ή μπορεί να διακόψουμε ένα παιχνίδι γιατί μας φώναξε κάποιος αλλά μετά μπορούμε να επανέλθουμε και να συνεχίσουμε από εκεί που το αφήσαμε).
• Η Ανασταλτική Λειτουργία, δηλαδή η ικανότητα να φιλτράρουμε και να ελέγχουμε τις σκέψεις μας και τις παρορμήσεις μας, ώστε να μπορούμε να αντισταθούμε σε πειρασμούς, διασπαστικά στοιχεία και συνήθειες, να κάνουμε μια παύση για να σκεφτούμε πριν δράσουμε.
Για παράδειγμα:
Ενώ γνωρίζουμε την απάντηση και θέλουμε πάρα πολύ να την πούμε, περιμένουμε υπομονετικά να ακούσουμε το όνομά μας και δεν πεταγόμαστε.
Μπορούμε να συγκρατηθούμε και να μη μιλήσουμε άσχημα ή να μη χτυπήσουμε τον συμμαθητή μας που άθελα του έπεσε πάνω μας.
• Η Γνωστική Ευελιξία, δηλαδή η ικανότητα να προσαρμόζουμε τη δράση μας, όταν τα δεδομένα ή οι απαιτήσεις αλλάζουν, χωρίς όμως να αλλάζουμε τον στόχο μας.
Για παράδειγμα:
Ακολουθούμε έναν κανόνα της γραμματικής αλλά τηρούμε και τις εξαιρέσεις του κανόνα αυτού.
Επινοούμε άλλους τρόπους επίλυσης ενός προβλήματος είτε στα μαθήματα είτε στην καθημερινή μας ζωή, όταν αυτός που ακολουθούσαμε έως τώρα δεν έχει αποτέλεσμα.
Δοκιμάζουμε διαφορετικές στρατηγικές προσέγγισης, όταν βρισκόμαστε εν μέσω μιας διαμάχης μ’ έναν συμμαθητή μας.
Στο πρόγραμμα «Ο Μαέστρος του Νου» μέσα από επιλεγμένα παιχνίδια τα παιδιά: • χτίζουν τη μνήμη εργασίας
• ελέγχουν την παρόρμησή τους
• αντιστέκονται σε πειρασμούς
• επικεντρώνουν την προσοχή τους στο σημαντικό
• οργανώνουν και προγραμματίζουν τη δράση τους
• αναπτύσσουν στρατηγική επίλυσης προβλημάτων
• συνεργάζονται με τους συνομηλίκους τους
• διαχειρίζονται την ήττα αλλά και τη νίκη
• προσαρμόζονται σε νέα δεδομένα, αλλάζοντας τον τρόπο και όχι τον στόχο
• διασκεδάζουν παίζοντας
• κοινωνικοποιούνται
Τα συγκεκριμένα παιχνίδια προτείνονται από το Κέντρο Ανάπτυξης Παιδιού του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ (Center on the Developing Child – HARVARD UNIVERSITY)