Μεγαλώνοντας παιδιά που νοιάζονται για τους άλλους

Σύμφωνα με ερευνητές από το Χάρβαρντ, αν και οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί υποστηρίζουν ότι το να μεγαλώσουν ηθικά παιδιά που νοιάζονται και ενδιαφέρονται για τους άλλους αποτελεί πρώτη προτεραιότητα γι’ αυτούς, τα παιδιά ισχυρίζονται ότι το μήνυμα που φτάνει στα δικά τους αυτιά από τους μεγάλους είναι διαφορετικό. Από τους 10.000 εφήβους που ρωτήθηκαν, το 80% απάντησε ότι αυτό που «έμαθαν» από τους γονείς τους είναι ότι η προσωπική ευτυχία και τα υψηλά επιτεύγματα είναι σημαντικότερα από το να νοιάζεσαι για τους άλλους. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες συμπεριφορές, όπως σκληρότητα, ασέβεια και ανεντιμότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μισοί από τους μαθητές παραδέχονται ότι αντέγραψαν σε κάποιο τεστ, τα τρία τέταρτα των μαθητών ότι αντέγραψαν την εργασία κάποιου άλλου, ενώ το ένα τρίτο ότι έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού.  Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι στην ίδια έρευνα, τόσο οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, όσο και τα παιδιά, αξιολόγησαν ως πολύ σημαντικό το να νοιάζεται κανείς για τους άλλους και οι επιστήμονες κάνουν τις δικές τους προτάσεις για το πώς να εμφυσήσουμε αυτή την αξία στα παιδιά μας.

  • Τα παιδιά και οι νέοι χρειάζονται συνεχώς ευκαιρίες, και μερικές φορές ίσως και καθοδήγηση από τους ενήλικες, για να «εξασκηθούν» στο να νοιάζονται για τους άλλους. Τα παιδιά δεν γεννιούνται απλά καλά ή κακά. Καλός άνθρωπος μπορεί πάντα κάποιος να γίνει, και σε όλη μας τη ζωή μπορούμε να αναπτύξουμε την ηθική μας. Το να μάθουμε να νοιαζόμαστε και να ζούμε μια ηθική ζωή είναι σαν να μαθαίνουμε να παίζουμε ένα μουσικό όργανο. Η καθημερινή επανάληψη, είτε βοηθώντας έναν συμμαθητή στις εργασίες του σχολείου, είτε αναλαμβάνοντας μια δουλειά στην τάξη, είτε δουλεύοντας πάνω σε ένα σχέδιο για την μείωση του προβλήματος των αστέγων, και η αυξανόμενη πρόκληση  κάνουν το νοιάξιμο δεύτερη φύση και μπορούν να αναπτύξουν την ικανότητα των παιδιών και των νέων να νοιάζονται και να φροντίζουν. Έτσι αναπτύσσονται τόσο οι δεξιότητές τους όσο και το θάρρος τους, ώστε να ξέρουν πότε και πώς να παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις όπου οι ίδιοι ή οι άλλοι βρίσκονται σε κίνδυνο.
  • Τα παιδιά και οι νέοι πρέπει να μάθουν να έχουν στο μυαλό τους όχι μόνο την εικόνα του μικρόκοσμού τους, με το να αφουγκράζονται και να δίνουν προσοχή σε αυτούς που βρίσκονται στον στενό τους κύκλο, αλλά και την ευρύτερη εικόνα του κόσμου γύρω τους και να εξετάζουν όλες τις πιθανές προοπτικές, ακόμα κι αυτές που πολύ συχνά είναι αόρατες (όπως το νέο παιδί στην τάξη ή κάποιος που δεν μιλά τη γλώσσα μας). Έτσι, διευρύνουν τον κύκλο του ενδιαφέροντός τους για ό,τι συμβαίνει γύρω τους και είναι σε θέση να εξετάσουν το πνεύμα δικαίου που διέπει την κοινότητά τους και την κοινωνία τους.
  • Τα παιδιά και οι νέοι χρειάζονται ισχυρά ηθικά πρότυπα. Το να είμαστε πρότυπα δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε τέλειοι ή να έχουμε  όλες τις απαντήσεις. Σημαίνει ότι αντιμετωπίζουμε τις αδυναμίες μας, αναγνωρίζουμε τα λάθη μας, ακούμε τα παιδιά και τους μαθητές μας, και συνδέουμε τις αξίες μας με τον τρόπο που κατανοούμε τον κόσμο. Σημαίνει ότι εμείς, επίσης, πρέπει να ασκούμαστε αδιάκοπα και να κοιτάμε τη μικρή αλλά και την ευρύτερη εικόνα του κόσμου μας, καλλιεργώντας τις δυνατότητές μας για φροντίδα, διευρύνοντας τους κύκλους τους ενδιαφέροντός μας, και κατανοώντας βαθύτερα την έννοια της δικαιοσύνης και του δικαίου.
  • Τα παιδιά και οι νέοι πρέπει να καθοδηγούνται στη διαχείριση των συναισθημάτων τους και στην επεξεργασία ηθικών ζητημάτων και προβλημάτων. Συχνά, η ικανότητα να νοιαζόμαστε για τους άλλους καταπνίγεται από θυμό, ντροπή, ζήλια, ή άλλα αρνητικά συναισθήματα. Πρέπει να διδάξουμε τα παιδιά ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά, αλλά μερικοί τρόποι αντιμετώπισής τους δεν είναι βοηθητικοί. Τα παιδιά χρειάζονται τη δική μας βοήθεια για να αντιμετωπίσουν αυτά τα συναισθήματα με παραγωγικό τρόπο. Τα παιδιά εξάλλου είναι , από την πρώιμη ηλικία, ηθικοί φιλόσοφοι. Είναι η φύση τους να ασχολούνται με ηθικά ζητήματα. Όταν οι ενήλικες πυροδοτήσουν τη σκέψη των παιδιών με ηθικά ερωτήματα, θέτουν τα ζητήματα της αδικίας στο ραντάρ των παιδιών και τα βοηθούν να μάθουν πώς να ζυγίζουν τις διαφορετικές ευθύνες των άλλων αλλά και του εαυτού τους.

Διαβάστε ολόκληρη την έρευνα εδώ: http://sites.gse.harvard.edu/sites/default/files/making-caring-common/files/mcc_the_children_we_mean_to_raise_4.pdf